Benvido
Entroido en
Vilariño de Conso
Boteiros, lardeiro e lardeira, fulión e fuliadas, Xoves de Compadres e o de Comadres e a Festa do Cabrito súmanse nunha celebración inesquecible.
O Entroido en Vilariño de Conso
O Entroido é unha das principais festividades, se non a principal, do municipio de Vilariño de Conso.
Unha celebración de orixes ancestrais que se prolonga durante dúas semanas e na que conviven tradición e modernidade.
A festa mantivo o seu carácter social e serve de unión ás parroquias do concello e a este mesmo con localidades veciñas.
. É tamén un exemplo de cultura, material e inmaterial, cun profundo carácter lúdico.
Boteiros, lardeiro e lardeira, fulión e fuliadas, Xoves de Compadres e o de Comadres e a Festa do Cabrito súmanse nunha celebración inesquecible.
Festa do Cabrito
No seu XXXVI edición, a Festa do Cabrito consolídase como un dos eventos centrais do Entroido de Vilariño de Conso.
Esta celebración comezou en 1988, un ano no que o excedente deste produto obrigou a pensar unha alternativa para darlle saída. Elixiuse o carnaval como data para a festividade por tratarse dunha época na que habitualmente este alimento rexistra baixas vendas.
Ao longo das décadas, a Festa do Cabrito foise consolidando con pequenas modificacións: se nos seus comezos celebrábase o Domingo Gordo ou Domingo de Entroido, nos últimos tempos desprazouse ao sábado. Isto é así para evitar solaparse cos festexos de Viana do Bolo e Manzaneda, localidades coas que Vilariño está a promover unha celebración conxunta baixo a clave do “triángulo máxico” do Entroido no Macizo Central da provincia de Ourense.
Ao carácter gastronómico da festa úneselle o legado cultural. O cabrito é un dos animais tradicionais da zona, que ten un dos puntais clásicos da súa economía no pastoreo de alta montaña, unha actividade que se mantén actualmente en poucos concellos de Galicia. Ademais, este alimento cocíñase asado no característico forno de leña, como leva facendo desde hai décadas.
Persoaxes do Entroido
Esta figura do Entroido de Vilariño de Conso entronca coa tradición doutros protagonistas de carnavais na provincia de Ourense. Cada aldea de Vilariño ten un boteiro propio, un home ou muller da localidade.
A súa vestimenta caracterízase por unha elaborada camisa branca, adornada con cintas de raso de distintas cores cosidas formando pregos, sobre a que levan a gravata. Os pantalóns son de raso vermello con flocos cosidos, cun cinto con chocallos.
A máscara componse de careta, con bigote, patillas e barba, e unha pantalla de forma rectangular con debuxos que varían en cada parroquia. Cambia a vestimenta do boteiro de Mormentelos, cunha estrutura a modo de chapeu no canto da máscara de Vilariño e cintas soltas na camisa.
Na man leva a monca, unha vara ou bastón, coa que abre paso ao fulión, que se encarga de liderar.
O fulión ou folión consiste nunha agrupación de persoas de todas as idades e dun mesmo pobo. Este grupo percorre as rúas de pobos veciños tocando bombos e tambores, que se elaboran no propio municipio, así como gadañas e outros apeiros de labranza.
En Vilariño de Conso, cada parroquia ou pobo ten un son diferente que os identifica e diferenza do resto de núcleos de poboación e que se traslada de xeración en xeración.
Tradicionalmente, as persoas que participan nun mesmo fulión visten cunha mesma vestimenta: pantalóns e chaleco de pana, camisa de liño, unha boina ou chapeu e os "galochos".
O día grande do desfile de fulións é o Sábado de Entroido, cando se realiza o desfile no que participan os grupos de todas as parroquias e de concellos limítrofes.
As fuliadas ou foliadas recollen a tradición do humor popular e o escarnio que son características da época carnavalesca. Aquí represéntanse distintas pezas satírico-burlescas, xeralmente en verso, na que participan unha ou varias persoas disfrazadas.
Un mestre ou mestra de cerimonias encárgase de presentar e fiar as distintas pezas, así como de despedir o acto, pedindo desculpas por se alguén se ofendeu pola foliada.
Esta representación é típica da provincia de Ourense. Aínda que en Vilariño de Conso perdeuse durante varios anos, tentouse recuperar en anos recentes.
O Entroido de Vilariño de Conso comeza a semana antes do carnaval propiamente dito. O xoves desa semana é o Xoves de Compadres, que viría ser nove días antes do Sábado de Entroido. Aquí, as mulleres colgan un boneco vestido con roupas dos homes da vila, que estes deben tentar baixar. Organízanse batallas entre as persoas de ambos sexos nas que tradicionalmente se empregaba fariña.
O seguinte xoves, dous días antes do Sábado Gordo, é o Xoves de Comadres, no que se viran as tornas e son os homes os que elaboran o boneco e as mulleres as que deben recuperalo.
Hoxe en día, estas celebracións compleméntanse cunha cea en cada unha das xornadas: a “cea de compadres” e a “cea de comadres”. É tamén habitual que a súa celebración se desprace ao venres seguinte a cada ocasión.
Estas figuras son as protagonistas do Xoves de Compadres e o de Comadres. No primeiro, as mulleres elaboran o lardeiro, un boneco, tradicionalmente de palla, vestido con pezas de roupa que se encargaban de roubar aos homes da vila. Na seguinte semana é a quenda da lardeira que, esta vez, preparan os homes e visten con roupas das mulleres de Vilariño.
Lardeiro e lardeira cólganse nun dos puntos máis altos da localidade. Habitualmente estas figuras mantéñense expostas durante as festas de Entroido ata que o Martes de Entroido se queiman para enterrarse no Mércores de Cinza.
